Stary Cmentarz to nasze Powązki i trzeba o niego dbać! Kwesta na ratowanie zabytkowych nagrobków potrwa dwa dni

- 23 tysiące złotych wydaliśmy na renowację trzech pomników. Pieniądze pochodziły z ubiegłorocznej kwesty, kiedy zebraliśmy ponad 11 tys. zł, a także od darczyńców, sponsorów, którzy wpłacali datki - mówi Wiktoria Helwin, wiceprezes świętującego 20 - lecie Stowarzyszenia Opieki nad Starym Cmentarzem w Rzeszowie im. Włodzimierza Kozło.

Pierwszy to pomnik Józefa Zajączkowskiego, emerytowanego adiunkta sądowego. - Potrzebna była rekonstrukcja krzyża, uzupełnienie ubytków i uczytelnienie tablicy, gdzie widniało tylko nazwisko i data śmierci, więc trzeba było wyszukać informacje w materiałach archiwalnych.

Drugą odnowioną jest płyta nagrobna zmarłego w 1885 r. Ludwika Korytowskiego herbu Mora, prezydenta Sądu Obwodowego (odpowiednik dzisiejszego prezesa Sądu Okręgowego), podkomorzego Jego Cesarsko - Królewskiej Mości. Tu także tablica była już nieczytelna.

Rekonstrukcję przeszło też miejsce spoczynku dzieci: Elżuni Irankówny (1887-1895) i Zdzisia Iranka (1905-1908). Nagrobek wieńczy rzeźba aniołka.

Które nagrobki teraz wymagają najpilniejszych prac? Tych jest tu ogrom. Wymienia, że m.in. groby rodziny Opolskich, o remont których zabiega w mieście już od kilku lat. To kosztowna rzecz. Stowarzyszeniu brakuje na to pieniędzy. Antoni Opolski był żołnierzem powstania 1863 r.

Odnowa pomnika Łukasiewicza - do poprawy

Przy głównej alei, nieopodal bramy cmentarnej umiejscowiony jest nagrobek upamiętniający Józefa Łukasiewicza, zmarłego 6 listopada 1936 r. Ojca Ignacego Łukasiewicza, wynalazcy lampy naftowej. Widać, że też przy nim pracowano.

- Naszym zdaniem pomnik został zniszczony, a nie odnowiony - irytuje się Wiktoria Helwin. - Tablicę z jasnego granitu zasmarowano na czarno i wyzłocono litery. Kto w 1836 r. złocił litery na cmentarzu? - pyta.

Dodaje, że już interweniowali w mieście, że tak nie może być. - A chcieliśmy sami zadbać o ten pomnik, to miasto się uparło, że zrobi. I jest rezultat. Nie wiem, kogo zatrudnili. Zresztą to już nie pierwsza taka realizacja. Prezes prosił, żeby do 1 listopada zostało to poprawione. Jeśli nie, przeznaczymy na to pieniądze z tegorocznych datków.

Jakie jeszcze pomniki wymagają ręki fachowca? Po lewej stronie głównej alei - 4 nagrobki rodziny czesko - węgiersko - austriackiej. Spoczywają tu urzędnicy. Pośrodku pomników wyrasta drzewo, które zaczyna je przewracać.

Podczas kwesty tradycyjnie rozdawane będą broszury. W tym roku poświęcone 20-leciu działalności Stowarzyszenia. Mieszkańcy dowiedzą się, co za ich pieniądze zostało zrobione, a także o mensie ołtarzowej Kościoła Świętej Trójcy i pochowanych na Starym Cmentarzu strażakach.

Przypomnijmy. Stary Cmentarz to zapis historii miasta z lat 1788 - 1909. Miejsce wiecznego spoczynku ok. 40 tys. mieszkańców. Pochowani są tu m. in. doktor Jan Towarnicki, nauczyciel Jacenty Gałęzowski, katecheta gimnazjalny Feliks Dymnicki, adwokaci Henryk Hanasiewicz i Alfons Als.

Na Starym Cmentarzu znajdziemy cenne rzeźby autorstwa Antona i Johanna Schimserów, braci niemieckiego pochodzenia. Spod ich dłuta wyszły: pomnik Anioła Śmierci na grobie Tekli Konarskiej, dwa bliźniacze pomniki w formie steli greckich upamiętniające członków rodziny Hiblów (tuż za kościołem Św. Trójcy, z płaskorzeźbami przedstawiającymi siedzące kobiety – żałobnice), pomnik nagrobny Ludwiki z Holtzerów Odrobinowej. Mamy też pomniki, które wyszły z pracowni Juliana Markowskiego, Edwarda Stehlika, Fabiana Hochstima, Józefa Kuleszy, Franciszka Fischera, Kazimierza Mularskiego, Kazimierza Chodzińskiego, trzech pokoleń rzeszowskich kamieniarzy Janików. Stary Cmentarz w Rzeszowie to galeria rzeźb pod gołym niebem.