Obecność Żydów w mieście sięga przełomu XVII i XVIII w., kiedy to właściciele miasta książęta Lubomirscy w osadnictwie starozakonnych upatrywali szansy na znaczny rozwój gospodarczy Głogowa. Dzięki aktywności Żydów bogacić miało się miasto, jego mieszkańcy, ale także jego właściciele. Populacja Żydów wzrastała, z początkiem XVIII powstał kilkut, synagoga, szkoła żydowska, łaźnia, rzeźnia rytualna. Zajmowali się kupiectwem, rzemiosłem, prowadzili liczne zajazdy i karczmy. Wprawdzie zachowywali swoją kulturową i religijną odrębność, ale z biegiem czasu postępował proces integracji obu wyznaniowych społeczności.
- Wspólnie podejmowano decyzje, dotyczące wielu sfer – podkreśla Robert Borkowski, dyr. Miejsko Gminnej Biblioteki Publicznej. – Choćby w zakresie edukacji, czego dowodzą zachowane dokumenty, przytaczające przebieg wspólnych obrad radnych chrześcijańskich i żydowskich. W XX wieku, kiedy funkcjonowała tu jedna szkoła, w mieszanych klasach nawiązywały się polsko - żydowskie przyjaźnie, owocujące bliskimi relacjami w wieku dojrzałym.
Kres tej symbiozie położyła II wojna światowa i program masowej eksterminacji Żydów. Represje niemieckie zaczęły się od początku, najpierw oznakowanie opaską z gwiazdą Dawida, zamykaniem sklepów, ograniczaniem możliwości zarobkowania i swobodnego przemieszczania się. Na początku 1942 r. w Głogowie postało getto, w którym zgromadzono Żydów z całego miasta (a było ich ok. 700), ale dokwaterowano pobratymców z najbliższych okolic, nawet z terenów wcielonych do III Rzeszy. W efekcie na zamkniętym terenie getta, liczącego ok. 25 domów, musiało egzystować ok. 1000 osób. Trudno było o utrzymanie higieny i wyżywienie tak licznej grupy.
- Wyznaczony przez Niemców Judenrat skarżył się na te warunki, niemiecki dowódca zapowiedział, że wkrótce ten problem zostanie rozwiązany - przytacza dyr. Borkowski. - Żydzi nawet nie pomyśleli o tym, że ta zapowiedź oznaczać będzie fizyczną eksterminację.
W czerwcu 1942 rozpoczęła się likwidacja głogowskiego getta. Stawiający opór byli mordowani w nieodległym lesie „Bór”, pozostałych wywieziono do getta w Rzeszowie, by po dwóch tygodniach odjechać ze stacji Staroniwa do obozu zagłady w Bełżcu. Ci z rzeszowskiego getta, którzy nie rokowali przeżycia transportu, zostali przewiezieni do „Boru”, tu zamordowani, a ich zwłoki zakopane. Szacuje się, że w dwóch głogowskich mogiłach zbiorowych spoczywa ok. 5 tys. ciał.
Władze i społeczność miasta włączają się w obchody XV Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. W przypadających na 2 lutego uroczystościach swój udział zapowiedzieli goście z Izraela. Program obchodów przedstawia się następująco:
godz. 10. – złożenie przez delegację wieńców na mogiłach zamordowanych Żydów w 1942 roku w lesie Bór i przed bramą kirkutu w Głogowie Małopolskim
godz. 11. – prelekcje w sali widowiskowej Miejsko Gminnego Domu Kultury im. Franciszka Kotuli w Głogowie Małopolskim:
– Rachel Halpern, Tamar Halpern, Szmuel Halpern „Losy rodziny Halpernów”
– Walenty Kotula „Pamięć o dawnych mieszkańcach pochodzenia żydowskiego z Głogowa Małopolskiego w pokoleniu powojennym”
– dr Robert Borkowski „Zagłada Żydów z Głogowa Małopolskiego we wspomnieniach Teresy Mastalskiej-Chwiejczak”
godz. 13. – zwiedzanie wystawy poświęconej Holokaustowi w Miejsko Gminnej Bibliotece Publicznej im. Rudolfa Menerki w Głogowie Małopolskim, zwiedzanie parku im. Aleksandra Ładosia i muralu przedstawiającego „Grupę Ładosia” na terenie centrum przesiadkowego w Głogowie Młp.
CBŚP na Pomorzu zlikwidowało ogromną fabrykę „kryształu”
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
