RIRS: bezpieczny sposób na usuwanie kamieni nerkowych

Kamienie nerkowe to bolesna przypadłość. Zwykle organizm sam wydala złogi, ale medycyna dysponuje też różnymi technikami, które pozwalają je usuwać, oszczędzając pacjentom wielu cierpień. O jednym z nich - RIRS - rozmawiamy z Anną Ossolińską, lek. med. (w trakcie specjalizacji z urologii) z Oddziału Urologii w SP ZOZ Kolbuszowa.

Tematem naszej rozmowy jest zabieg RIRS, który stosowany jest u osób cierpiących na kamicę nerkową. Na czym polega ta procedura?

Zabieg RIRS (z ang. retrograde intrarenal surgery) to określenie obejmujące zabiegi wewnątrznerkowe wykonywane przy pomocy giętkiego ureterorenoskopu. Najczęstszą procedurą wykonywania przy pomocy tego nowoczesnego sprzętu jest kruszenie kamieni nerkowych laserem. Poza litotrypsją w naszym oddziale wykonujemy także zabiegi diagnostyczne polegające na pobraniu wycinków do badania histopatologicznego z układu kielichowo-miedniczkowego nerki oraz terapeutyczne - ablację laserową nowotworów górnego odcinka dróg moczowych. Zabiegi te są w pełni endoskopowe, co oznacza, że nie naruszają ciągłości skóry. Ureterorenoskop z kamerą umieszczoną na końcu urządzenia wprowadzany jest pod kontrolą wzroku przez cewkę moczową, aż do nerki. Tam dzięki giętkiej budowie urządzenia możliwe jest skruszenie złogu położonego w dowolnym miejscu nerki (odcinku układu kielichowo-miedniczkowego nerki).

Czy to metoda dedykowana tylko chorym na kamicę nerkową?

Jak już wspomniałam, przeważającą cześć naszych pacjentów stanowią właśnie pacjenci z kamicą nerkową, jednak giętki ureterorenoskop jest również bardzo dobrym narzędziem diagnostycznym i terapeutycznym dla wybranych pacjentów z nowotworami górnych dróg moczowych. Pozwala on dokładnie obejrzeć układ kielichowo-miedniczkowy nerki, a w razie potrzeby pobrać biopsję lub też zniszczyć zmianę nowotworową.

RIRS to tylko jedna z metod stosowanych przy kamicy nerkowej — jakie są jej atuty?

Przede wszystkim jest to zabieg małoinwazyjny, przeprowadzany w znieczuleniu podpajęczynówkowym. Ryzyko krwawienia ograniczone jest do minimum, a zabieg nie pozostawia blizn. Jedną z głównych zalet metody RIRS jest szybka rekonwalescencja pacjenta - pobyt w szpitalu trwa jedynie 3 dni. Można go przeprowadzić bez użycia promieniowania rentgenowskiego lub przy minimalnym jego wykorzystaniu. Może być bez przeszkód wykonywany u osób otyłych, co często jest przeciwwskazaniem w przypadku innych procedur. W naszym szpitalu RIRS wykonują wykwalifikowani i doświadczeni specjaliści, którzy przeprowadzają zabiegi najwyższej klasy sprzętem jednorazowym renomowanej firmy Boston Scientific™ (wyłączny dystrybutor na Polskę – Meden-Inmed Sp. z o.o.).

Kto może skorzystać z tej metody? Są jakieś przeciwwskazania?

Z tej metody leczenia kamicy może skorzystać w zasadzie każdy pacjent ze złogiem zlokalizowanym w nerce. Najistotniejszym przeciwwskazaniem jest infekcja układu moczowego. Stąd też, z odpowiednim wyprzedzeniem, u każdego pacjenta wykonujemy posiew moczu. Wynik jałowy posiewu ostatecznie kwalifikuje chorego do zabiegu. Inne przeciwwskazania obejmują zaburzenia uniemożliwiające bezpieczne przeprowadzenie znieczulenia, takich jak: zaburzenia krzepnięcia, przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych, niewyrównana, nieleczona lub źle leczona choroba dotycząca ważnych życiowo narządów (serca, płuc, nerek, wątroby). Są to jednak przeciwwskazania dotyczące wszystkich zabiegów planowych.

Jak wygląda sam zabieg? Czy jest bolesny?

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym, jest całkowicie bezbolesny. Pacjent w trakcie operacji pozostaje przytomny, ma możliwość oglądania zabiegu w czasie rzeczywistym na specjalnym monitorze. W naszym oddziale rutynowo 2 tygodnie przed zabiegiem zakładamy cewnik DJ do nerki, w której znajduje się złóg. Cewnik DJ to specjalna rurka pozwalająca na swobodny spływ moczu z nerki do pęcherza. Przygotowuje on moczowód do zabiegu, poszerzając go, a także zabezpiecza przed wystąpieniem kolki nerkowej. W trakcie zabiegu usuwamy cewnik DJ, następnie zakładamy koszulkę dostępową, czyli specjalną rurkę chroniącą moczowód, do której wprowadzamy giętki ureterorenoskop. Ureterorenoskopem lokalizujemy złóg, wprowadzamy laser i pod kontrolą wzroku kruszymy kamień. Fragmenty złogu usuwamy specjalnym koszykiem na zewnątrz. Po zakończeniu procedury w moczowodzie pozostawiamy cewnik DJ na kolejne 2 tygodnie. Ułatwia to spływ moczu, a wraz z nim pozostałych po kruszeniu drobnych fragmentów złogu (tzw. pyłu), do pęcherza moczowego, a także zabezpiecza prawidłowe gojenie. Podczas zabiegu możliwe jest wykorzystanie promieniowania rentgenowskiego w celu lokalizacji kamienia oraz kontroli położenia cewnika DJ po zabiegu.

Jakie są ewentualne powikłania?

RIRS biorąc pod uwagę wszystkie metody leczenia kamicy nerkowej, jest uważany za procedurę o niskim odsetku powikłań. Należą do nich krwawienie, zakażenie, jatrogenne uszkodzenie moczowodu lub miedniczki nerkowej. Wraz z doświadczeniem personelu ryzyko ewentualnych powikłań maleje. Nasz zespół tylko w ubiegłym roku wykonał ponad 200 zabiegów endoskopowych leczenia kamicy moczowej, z czego blisko połowa to właśnie zabiegi RIRS.

A proces rekonwalescencji?

Do pełnej aktywności można wracać już dzień po zabiegu . Dodajmy, że w przypadku klasycznych procedur okres rekonwalescencji jest znacznie dłuższy i może wynosić od 7 do 10 dni , w zależności od wybranej metody.

Cóż, RIRS to stosunkowo nowa procedura. Domyślam się, że jej wdrożenie wymaga nie tylko nowoczesnego sprzętu, ale i odpowiedniego zespołu...

Tak, doświadczenie lekarzy odgrywa znaczącą rolę. Nasz zespół składa się z dwóch specjalistów posiadających wieloletnie doświadczenie w leczeniu kamicy wszystkimi dostępnymi metodami oraz z dwóch rezydentów śmiało prących do przodu, którzy starają się być na bieżąco z nowinkami świata medycyny. Wynikiem tej współpracy jest zaangażowanie naszego oddziału we wdrożenie procedury RIRS. Po ponad roku doświadczeń możemy śmiało powiedzieć, że był to przysłowiowy strzał w dziesiątkę. Sukces to suma kilku czynników. Pracujemy na świetnym sprzęcie jednorazowym, który gwarantuje taką samą jakość obrazu oraz funkcjonalność i bezpieczeństwo przy każdym zabiegu. Współpracujemy z najlepszymi specjalistami takimi jak prof. Olivier Traxer z Universite Paris Sorbonne - światowym ekspertem leczenia kamicy moczowej. Bierzemy też udział w wielu branżowych szkoleniach organizowanych przez naszych partnerów medycznych. Jednak najważniejsi są dla nas ludzie. Zadowoleni, uśmiechnięci i wolni od choroby pacjenci sprawiają, że satysfakcja z wykonywanej pracy jest jeszcze większa.