Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Opłaty za śmieci w Polsce wciąż rosną. Gdzie jest najdrożej, a gdzie najtaniej? Dlaczego płacimy coraz więcej?

Przemysław Zańko-Gulczyński
Przemysław Zańko-Gulczyński
Koszty wywozu i utylizacji odpadów od lat rosną nieubłaganie w całej Polsce.
Koszty wywozu i utylizacji odpadów od lat rosną nieubłaganie w całej Polsce. Mariusz Kapala / Gazeta Lubuska / ZDJĘCIE ILUSTRACYJNE
Opłaty za śmieci w Polsce są z roku na rok coraz wyższe, ale nie wszyscy płacą tyle samo. Podczas gdy w jednych gminach wystarczy wydać 10,9 zł miesięcznie (od osoby), w innych będzie to nawet 107 zł miesięcznie (od domu jednorodzinnego). Skąd te różnice i dlaczego za wywóz odpadów musimy płacić coraz więcej?

Opłaty za śmieci w Polsce. Gdzie płacimy najwięcej?

Rosną opłaty za śmieci. Jak wynika z danych GUS, w ciągu ostatnich trzech lat przeciętny koszt wywozu odpadów wzrósł aż o 134,5 proc. To, jak szybko rośnie obciążenie domowych budżetów Polaków, dobrze pokazują dane z 2020 r.:

Wśród 42 analizowanych JST [jednostek samorządu terytorialnego – przyp. red.] wzrost opłat był ponad dwukrotny w porównaniu do 2019 r. Gospodarstwa domowe, które w 2020 r. deklarowały selektywne zbieranie odpadów, średniorocznie poniosły koszt w wysokości 919,85 zł, tj. o 41,76 proc. więcej niż rok wcześniej oraz 85,27 proc. więcej niż dwa lata wcześniej – czytamy w opracowaniu Instytutu Ochrony Środowiska.

Maksymalne stawki opłat za wywóz odpadów w minionych latach.
Maksymalne stawki opłat za wywóz odpadów w minionych latach. Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy

Według ekspertów portalu Businessinsider.com.pl średni koszt wywozu śmieci sortowanych w Polsce to dziś ok. 22,40 zł na mieszkańca. Jak pokazują dane IOŚ-PIB, najwięcej płaci się w małych miastach – średnio 23,3 zł/mies. W dużych miastach przeciętna stawka wynosi 22,6 zł/mies., zaś w gminach wiejskich 20,8 zł/mies. Jak się okazuje, w obniżeniu opłat pomaga własna spalarnia – w miastach, które ją posiadają, przeciętna wysokość opłaty to 20,9 zł/mies. W Polsce zaliczają się do nich m.in.: Kraków, Poznań, Rzeszów, Bydgoszcz czy Konin.

W praktyce stawki za śmieci w Polsce są bardzo zróżnicowane. Jak podaje Portal Samorządowy, najmniej za wywóz opłat płaci się w gminach takich, jak:

  • Chełm (woj. lubelskie) – 10,9 zł/mies. od osoby,
  • Ciechanów (woj. mazowieckie) – 13 zł/mies. od osoby.

Jak tłumaczą włodarze miast, tak niskie opłaty są możliwe m.in. dzięki długofalowemu planowaniu systemu odbioru odpadów, inwestycjom miejskim (m.in. własna sortownia) oraz dopłacaniu do systemu z samorządowego budżetu (opłaty ponoszone przez mieszkańców nie pokrywają kosztów gospodarki odpadami).

Do miast z najwyższymi opłatami za śmieci należą m.in.:

  • Warszawa – tu od 2022 obowiązuje stała opłata 107 zł/mies. dla domów jednorodzinnych oraz 85 zł/mies. dla mieszkań,
  • Głowno (woj. łódzkie) – tu wprowadzono najwyższą możliwą opłatę od osoby – 38,38 zł/mies.

Warto zauważyć, że w obu powyższych gminach opłata za odpady może być nawet dwukrotnie wyższa, jeśli nie są one prawidłowo segregowane.

Każda gmina wybiera własny system opłat

Dlaczego opłaty za wywóz odpadów w poszczególnych gminach tak bardzo różnią się między sobą? Wynika to przede wszystkim z obowiązującej tzw. ustawy śmieciowej, która pozwala każdej gminie ustalać ceny po swojemu. Opłata za lokale mieszkalne może być wyliczana na wiele sposobów, z czego najczęściej spotyka się stawki zależne od:

  • liczby osób zamieszkujących nieruchomość,
  • ilości zużywanej wody,
  • powierzchni lokalu mieszkalnego,
  • gospodarstwa domowego (identyczna opłata dla każdego gospodarstwa).

Każde z tych rozwiązań ma swoje plusy i minusy. Opłata zależna od liczebności gospodarstwa domowego wydaje się najbardziej logiczna, ale też zachęca do oszustw – wystarczy zadeklarować zaniżoną liczbę osób i płaci się mniej. Z kolei opłata związana ze zużyciem wody utrudnia oszukiwanie, ale traktuje niesprawiedliwie osoby, które produkują mało odpadów, a za to np. lubią kąpiele. Opłata naliczana od metrażu mieszkania czy domu jest prosta i czytelna, ale uderza m.in. w samotne osoby starsze mieszkające w dużych lokalach. Wreszcie identyczna opłata dla wszystkich gospodarstw domowych traktuje wszystkich równo, jednak powoduje, że podwyżki opłat najmocniej odczuwają najbiedniejsi.

Trudno się dziwić, że wszystkie cztery systemy budzą silne emocje wśród mieszkańców i nie ma zgody co do tego, który jest najbardziej sprawiedliwy. Jak pokazują najnowsze dostępne dane (analiza Curculis Ranking 2020), najpopularniejsza jest metoda „od mieszkańca”.

W praktyce zapanowanie nad odpadami często okazuje się zaskakująco trudne, niezależnie od wybranego systemu. Przykładem może być Warszawa, która od 2019 r. już kilkukrotnie zmieniała sposób naliczania opłat. Każda kolejna uchwała w tej sprawie była zaskarżana z powodu błędów w przepisach.

Dlaczego płacimy za odpady coraz więcej?

Niestety można wskazać wiele przyczyn drożyzny w gospodarce odpadami. Gminy najczęściej wyjaśniają, że podwyżki są konieczne, gdyż z powodu rosnących cen energii i innych opłat coraz więcej płacą za wywóz i utylizację śmieci. Jest w tym sporo prawdy – jak wskazują eksperci IOŚ-PIB, tylko w latach 2016–2018 koszt zakupu energii elektrycznej wzrósł o 67 proc., a koszt zakupu paliw o 28 proc. W ostatnich latach rosła też płaca minimalna, a więc zwiększały się koszty dla firm zajmujących się odpadami.

Na tym jednak nie koniec. W ostatnich czasach znacząco rosły także opłaty za składowanie odpadów ponoszone przez przedsiębiorstwa. Jednocześnie sprzedaż surowców odzyskanych z odpadów stała się mniej opłacalna, m.in. z powodu niskich cen skupu oraz zamknięcia rynków azjatyckich, które wcześniej chętnie nabywały surowce wtórne z Europy. Eksperci IOŚ-PIB wskazują też wiele innych zjawisk wpływających na koszty gospodarki odpadami, m.in. regulacje prawne (podnoszenie w przepisach maksymalnej dopuszczalnej wysokości opłaty) oraz liczne mankamenty infrastruktury do przetwarzania śmieci (np. niewystarczająca liczba PSZOK-ów, trudności z odzyskiwaniem metalu).

Źródła:

Curculis Ranking 2020 „Wydatki mieszkańców na usługi komunalne w miastach powiatowych. Edycja III”
Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, „Gospodarka odpadami komunalnymi w Polsce. Analiza kosztów gospodarki odpadami komunalnymi”

od 7 lat
Wideo

Kalendarz siewu kwiatów

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Opłaty za śmieci w Polsce wciąż rosną. Gdzie jest najdrożej, a gdzie najtaniej? Dlaczego płacimy coraz więcej? - RegioDom.pl

Wróć na rzeszow.naszemiasto.pl Nasze Miasto