Książęca piwnica – otwarcie nowej wystawy w Zamku Książ w Wałbrzychu

Wystawa Browarnicza Hochbergów to efekt pracy, kreatywności i zaangażowania wielu osób:

• Mateusz Szafran – brand manager marki Książęce
• Jan Szafrański – kierownik ds. rozwoju gastronomii w Asahii Beer
• Matylda Sałajewska – Studio Multimedialne Matylda Sałajewska
• Kamila Świerczyńska – kierownik Działu Marketingu Zamku Książ
• Jacek Kramnik - kierownik Działu Technicznego Zamku Książ
• Mateusz Mykytyszyn – prezes Fundacji Księżnej Daisy von Pless

Kilka ciekawostek o wystawie:

Wystawa opisująca tradycje browarnicze Hochbergów i historię ich słynnego browaru w Tychach prezentowana jest w historycznej piwnicy na piwo, pamiętającej jeszcze czasy piastowskie na Książu, co potwierdziły badania profesor Chorowskiej i studentów Politechniki Wrocławskiej.

Kompania Piwowarska od 2017 r. jest częścią Asahi Europe & International, należącej do japońskiej Grupy Asahi – silnej marki na globalnym rynku piwa, wyrobów spirytusowych i żywności.

Pierwsze rozmowy z Asahi Beer (Kompanią Piwowarską) odbyły się już w 2018 roku, jednak pandemia opóźniła realizację projektu

Browar w Tychach stanowił niegdyś dumę Księstwa Pszczyńskiego, a z samą Pszczyną łączy Wałbrzych nie tylko wspólna historia, ale od 2014 roku także umowa o miastach partnerskich. Zamek Książ – starożytne gniazdo rodowe Hochbergów jest wiec idealnym miejscem na tego typu ekspozycję.

Ogromna fortuna Hochbergów kojarzona jest głównie z zyskami z wydobycia węgla kamiennego w kopalniach w Wałbrzychu i na Górnym Śląsku. Miała ona jednak także inne źródła. Tyskie znają wszyscy, ale tylko nieliczni wiedzą, że twórcami świetności browaru byli Hochbergowie z Książa i Pszczyny. Wśród ogromnych majątków ziemskich i przemysłowych browar był dla rodziny najważniejszy, bo cały dochód ze sprzedaży piwa przeznaczany był na jej prywatne potrzeby.

Majątek Hochbergów z Książa i Pszczyny w 1907 roku

95 milionów marek w złocie

Majątek Książ: 51 tys. 112 ha, w tym 33 tys. 133 ha lasów

Majątek Pszczyna: 40 tys. 497 ha w tym 24 tys. 759 ha lasów

Postępowy inwestor

Browar Książęcy swą nazwę zawdzięcza rodzinie książąt pszczyńskich, z niemiecka zwanych von Pless. Choć browar w Tychach istniał od XVII wieku, jego nowoczesna historia zaczyna się od Jana Henryka XI, księcia pszczyńskiego, hrabiego von Hochberga i barona na Książu (1833-1907). W latach sześćdziesiątych XIX wieku ten wielki arystokrata, świetnie czujący epokę rewolucji przemysłowej, przejął niewielki browar i natychmiast rozpoczął jego rozbudowę, zgodnie z najnowszymi osiągnięciami techniki. Wzniesiono nowe budynki, które umożliwiły produkcję piwa na wielką skalę metodą tak zwanej dolnej fermentacji, czyli w niskiej temperaturze (7-12 stopni Celsjusza). Powstał wówczas szlachetny gatunek piwa do dziś nazywany pilsnerem (od miejsca, gdzie po raz pierwszy je uwarzono – browaru w czeskim Pilznie).

Nowatorski Twórca

Kwitnący browar w Tychach to tylko drobna część fortuny pszczyńskiego księcia, którego zaliczano do dziesięciu najbogatszych ludzi Europy. Choć był on właścicielem licznych kopalni węgla, rozległych majątków ziemskich i lasów, to jednak tyski browar nazywał perłą pośród wszystkich swoich dóbr.

Książę od początku stawiał na nowoczesne technologie warzenia: wprowadził maszyny do suszenia słodu i wytwarzania lodu, windę do transportu beczek z leżakowni oraz automatyczną butelkownię. Browar był więc w stanie sprostać olbrzymiemu popytowi.

Książęce piwo w majątku Książ

- W tamtych czasach mężczyźni pili głównie lokalne piwo, bo małe browary znajdowały się praktycznie w każdej miejscowości. W majątku Książ (dawny Fürstenstein) piło się głównie piwo ze słynnego browaru książęcego w Tychach na Górnym Śląsku. Książęca pijalnia Tyskiego znajdowała się w Wałbrzychu (dawny Waldenburg) na terenie dawnej kopalni Conrad, tuż obok książęcego domu towarowego. Raz w miesiącu piwo serwowane było na koszt księcia. Przywożono wtedy do stada w Książu wielką beczkę piwa i rozpoczynał się tzw. wieczór piwny (bierabend) dla pracowników. Picie alkoholu było dozwolone w Książu dopiero w godzinach wieczornych.

Fragment niepublikowanych wspomnień Dorothei Stempowskiej, z domu Wawrzyczek.

Książęcy browar książęcą dumą

Specjały z książęcego browaru serwowano na cesarskim dworze w Berlinie, a także podczas otwarcia wieży Eiffla w Paryżu 31 marca 1889 roku.

W 1929 roku Książę z wielkim rozmachem urządził jubileusz 300-lecia browaru. Obchody 300-lecia Browaru były największą imprezą, jaką widziały Tychy.

Czasy wojny - browar działa nieprzerwanie, pomimo trudnych warunków, dzielni pracownicy, chłodnie do III Rzeszy, zmiana nazwy na Tichauer Bier

W 1897 r Tyskie Browary Książęce uwarzyły po raz pierwszy 10 milionów litrów piwa. Było to wielkim osiągnięciem, a browar był w tamtym momencie jednym z największych w Europie.

Po plebiscytach browar znalazł się w granicach państwa polskiego, ale spokój trwał krótko. W 1939 r. dostał się pod zarząd komisaryczny III Rzeszy i zaczął warzyć „Wehrmachtsbier” – piwo dla wojska. Wycofując się Niemcy zaminowali browar, jednak nie zdetonowali ładunków.

Tyska Szkoła Piwowarska - uczyły się tu całe pokolenia piwowarów, którzy warzą piwa na całym świecie

Wiek XX miał burzliwy przebieg, mimo to browar nieprzerwanie warzył piwo. Tę tradycję przekazywano zresztą z pokolenia na pokolenie. Pomagało w tym powstałe w latach 50. XX w. technikum browarnicze, będące pierwszą tego typu szkołą piwowarską. Do dziś w wielu polskich browarach pracują absolwenci tej szkoły.

PRL - bączki, budki piwne

Po wkroczeniu wojska radzieckiego w 1945 r. pracownicy uchronili browar przed dewastacją, a urządzenia przed wywiezieniem. Rok później został znacjonalizowany, a z etykiet zniknęła korona kojarzona z „wrogiem klasowym”. Powróci dopiero w 1982r.

Lata 90. to prywatyzacja i ogromne inwestycje w nowe technologie. Rozwój browaru trwa do dziś.